Maak zelf je lekkerste speculaaskruiden!
Ga hiermee heerlijke speculaas maken, of bak een verrassend smakelijk speculaasbrood.
Of waag je aan heuse peperkoek…
Inhoud
Speculoos of Speculaas?
Allebei!
Maar het zijn wel degelijk 2 verschillende koekjes!
Speculaas komt uit Nederland. Dankzij hun verre kolonies, had Nederland vroeger makkelijk toegang tot verschillende oosterse kruiden. Deze werden dan ook gretig gebruikt om koekjes te bakken. Denk aan de befaamde Nederlandse pepernoten en hun kruidkoekjes of speculaas.
België had uiteraard even goede bakkers, maar al die verschillende kruiden waren veel duurder in België dan in Nederland. Vandaar dat de Belgen hun speculaas zonder al die kruiden verschillende bakten: kruidenloos dus. Maar speculoos klinkt stukken beter.
De smaakmaker voor het bruine speculooskoekje: kwam dan in de eerste plaats van de suiker. Recepten varieren met ruwe suiker, bruine suikersiroop, bruine rietsuiker, kandijsuiker, kandijgruis of gekarameliseerde suiker. Hier en daar werd toch nog kaneel toegevoegd: we denken dan meteen aan de Hasseltse Speculaas. Geen “Hasseltse speculoos” dus, want er zit wel degelijk 1 kruid in: kaneel.
Speculoos bevat dus ofwel geen (zoals ook de Duitse nu nog te vinden Butter Spekulatius) kruiden of toch wat makkelijker te vinden keukenkruiden zoals vooral kaneel en muskaatnoot.
Speculoos bevat dus:
- of helemaal geen kruiden (zoals ook de Duitse nu nog te vinden ‘ButterSpekulatius’)
- ofwel de toch wat makkelijker te vinden keukenkruiden: in de eerste plaats kaneel en op de tweede plaats muskaatnoot.
2 gekende Belgische Speculoos koekjes voorbeelden:
- Lotus speculoos bevat als enige kruid: kaneel.
- Vermeiren – een familie die al in de 17de eeuw koekjes bakte – verkoopt nu nog speculoos: gekruid met kaneel en muskaatnoot.
En nu we het hierboven ook over Duitsland hadden…In Duitsland maken ze bovendien duidelijk onderscheidt tussen de verschillende speculaaskruiden. Makkelijk te koop daar, en ze hebben dus ook veel meer speculaasgebak recepten dan bij ons:
- Glühweingewürz: specifiek voor in de Glühwein (vooral kaneel, kruidnagel, anijs, zeste van sinaasappel of citroen)
- Spekulatiusgewürz: voor in speculaasgebak (hoofdzakelijk kaneel, met ook wat muskaatnoot, kruidnagel, kardemom en anijs)
- Lebkuchengewürz: specifiek voor in peperkoek, met een zeer rijke mengeling van flink veel kruidensoorten – meer dan in de Spekulatius-mengeling.
Zelf Speculaaskruiden Maken – 4 Makkelijke Mengelingen
Piet weet dat niet iedereen een potje speculaaskruiden op de keukenplank heeft staan. Speculaaskruiden kopen in 1 potje is uitermate moeilijk: de meeste supermarkten verkopen het gewoonweg niet. Gelukkig verkoopt Delhaize ondertussen wel. Hun speculaaskruidenmengeling bevat kaneel, koriander, kardemom, muskaatnoot, anijszaadjes, gember en piment.
De Belgische Aveve “Boerenbond” verkocht vroeger alleen een kant en klare speculaasmix, waarvoor je verder geen speculaas recept nodig hebt. Ondertussen verkoopt Aveve een mengeling van speculooskruiden (verwarrende naamgeving weliswaar) van Isfi met als ingredienten: kaneel. koriander, piment en muskaatnoot.
Wat zijn speculaaskruiden?
Iedere banketbakker heeft zijn eigen ‘geheim’ speculaaskruiden recept, maar het is duidelijk dat het overheersende kruid kaneel is. In België wordt al gauw de hoeveelheid speculaaskruiden gewoon vervangen door eenzelfde hoeveelheid kaneel. Behalve dan in dit recept, bevat de bekende Hasseltse speculaas normaal gezien als enig kruid: kaneelpoeder.
De belangrijkste ingrediënten zijn behalve kaneel: gember, kruidnagel en foelie (de buitenkant/nootwand van nootmuskaat, kan dus ook vervangen worden door het meer uitgesproken nootmuskaat zelf). Verder zitten er dikwijls snuifjes peper, anijszaad, kardemom en koriander in, bijvoorbeeld:
Speculaaskruidenmengeling 1 – ingrediënten afmeten zonder weegschaal
- 4 theelepels kaneelpoeder
- 1 theelepel kruidnagelpoeder (kruidnagels fijnstampen of malen in een koffiemolen)
- 1 theelepel foelie
- 1/3 theelepel gemberpoeder
- 1/4 theelepel witte pepper
- 1/4 theelepel kardemompoeder
- 1/4 theelepel korianderpoeder
- 1/4 theelepel anijszaadjespoeder
- 1/4 theelepel muskaatnoot
Zoals we al zegden: zorg ervoor dat er kaneel in zit, de andere kruiden gebruik je als je ze bij de hand hebt. Met een fijne weegschaal kan je volgende mengsels afwegen:
Speculaaskruidenmengeling 2 – Gewone smaak
- 30 gram kaneel
- 10 gram nootmuskaat
- 10 gram kruidnagelpoeder
- 5 gram anijszaad
- 5 gram korianderzaad
- 5 gram witte peper
Speculaaskruidenmengeling 3 – Sterker van smaak
- 15 gram kaneel
- 2 gram gemalen nootmuskaat
- 2 gram gemalen kruidnagel
- 1 gram gemberpoeder
- 1 gram witte peper
- ½ gram kardemom
Speculaaskruidenmengeling 4 – Minder sterk van smaak
- 20 gram kaneel
- 5 gram gemalen foelie
- 5 gram gemalen kruidnagel
- 2 gram gemberpoeder
- 1 gram kardemom
Hoe speculaas maken: met én zonder speculaasvorm!
Ingrediënten
- 1/2 kg bloem
- 1/2 kg donkerbuine suiker
- 5 gram speculaaskruiden makkelijkst te vinden bij uw bakker of kies uit de recepten hierboven
- 5 gram natriumbicarbonaat
- 5 gram gewoon keukenzout
- 200 gram ongezouten koude boter uit de ijskast
- 1 kippenei
Hoe Klaarmaken
- Oven voorverwarmen op 200 graden Celsius.
- Neem een grote kom, doe er de bloem en de bruine suiker in en roer met een houten lepel goed door elkaar zodat je een 'bruine bloem' krijgt. Voeg er dan het bicarbonaat, het zeezout en de speculaaskruiden aan toe en roer verder om.
- Voeg er dan het ei bij en de klont boter en roer of kneed met de hand tot een grote bol koekjesdeeg. Als alles goed is afgewogen zal er na goed kneden geen deeg meer aan je handen plakken.
- Bebloem een werkvlak en de speculaasvorm (giet de overtollige bloem terug uit de speculaasvorm).
- Rol met een deegrol het speculaasdeeg uit tot de gewenste dikte.
- Leg het speculaasdeeg op de koekplank en druk het deeg goed in de sinterklaasvorm.
- Snijd met een mes de speculaas boven de plank weg en leg alle speculaasvormen op een bakplaat vooraf bedekt met bakpapier.
- Bak in een voorverwarmde oven op 180 graden voor 25 tot 30 minuten.
Tips
- Als je een mooie bol koekjesdeeg hebt die niet aan je handen plakt, wikkel je het in plastiekfolie en laat een nacht in de koelkast rusten, zodat de kruiden in het deeg trekken
en de boter weer opstijft. - Maak de volgende dag een rol/worst van het deeg en snijdt in schijfjes of rol het deeg uit op een bebloemd werkvlak en gebruik speculaasvormpjes om figuurtjes uit te steken.
- Leg de figuurtjes of schijfjes op bakpapier op een bakplaat en laat in de oven op 180 graden bakken gedurende ongeveer 25 tot 30 minuten.
Zin in meer speculaas recepten?
Vind ze hieronder:
Speculaasbrood: Verrassend smakelijke variant op rozijnenbrood en suikerbrood
Lekker luchtig speculaasbrood bakken uit SOS Piet. Ook lekker is een suikerbrood bakken met speculaaskruiden en vullen met appeltjes en grove stukjes suiker.
Speculaasbrood recept
- 350 gram bloem om brood te bakken
- 200 ml volle melk
- 100 gram speculaas (of rozijnen)
- 100 gram parelsuiker
- 50 gram donkere bruine suiker
- 30 gram echte boter
- 30 gram verse gist
- 2 eetlepels arachideolie
- 10 gram speculaaskruiden (kopen in de winkel, bij je bakker, of zelf maken volgens de 4 recepten van hierboven)
- 1 vers ei van organisch geteelde kippen (de dooier geeft een felle gele kleur)
- een snuifje zout
Speculaasbrood bakken
- Zet de melk in de magnetron en maak het een beetje warm (maar niet te warm, je mag er je vingers niet in verbranden)
- Los de gist op in de lauwe melk.
- Meng de bloem in een kom met de suiker.
- Strooi het zout op de buitenste rand van de bloem en maak een kuiltje in het midden van de bloem.
- Giet de in de melk opgeloste gist in het midden van het kuiltje en voeg ook de boter, olijfolie en het ei toe.
- Strooi de speculaaskruiden over de bloem en kneed met de hand tot een stevig brooddeeg. Dat kan alvast 15 tot 20 minuten duren, dus een grote keukenrobot of broodbakmachine kan je hierbij makkelijk helpen.
- Bol het deeg op, leg het in de kom en dek af met plastiek folie.
- Laat een 30 tal minuten rijzen op een warme plaats rijzen (indien je een gesofisticeerde oven hebt, laat je het deeg rijzen in een voorverwarmde oven van 30 tot 35°C).
- Verbrokkel in tussen tijd de speculaas in stukjes.
- Duw het gerezen deeg terug plat. Strooi er de stukjes speculaas en de parelsuiker over, rol het deeg terug op en leg in een brood bakvorm.
- Laat het deeg een tweede maal op een warme plaats rijzen totdat het deeg in volume verdubbeld is.
- Bak het brood klaar in 30 minuten in een voorverwarmde oven van 200°C.
TIPS
Wanneer SOS Piet vraagt: “Wat hebben we vandaag geleerd om een luchtig speculaasbrood te bakken”, antwoordt Davy:
- gebruik genoeg melk en gist
- kneed het brood heel goed en laat daarna lang genoeg rijzen
- voeg speculaaskruiden toe en
- werk met stukjes echte speculaas.
Peperkoek: hét klassieke recept van Piet Huysentruyt
Peperkoek heeft dan wel gelijkaardige kruiden als speculaas, het grootste verschil zit hem in de bloem. Peperkoek maak je niet van tarwebloem, maar wel van roggebloem.
En als je de andere namen voor peperkoek kent – ontbijtkoek en honingkoek – dan weet je dat er geen bruine suiker in gaat, maar wel honing.
Waarom roggebloem in peperkoek en geen tarwebloem? Omdat het zetmeel in roggemeel direct de suikers uit de honing zal opnemen. Hierdoor krijg je de typische sponzig harde structuur van peperkoek.
Ingrediënten voor peperkoek
Voor het voordeeg:
- 500 gram roggebloem
- 400 gram vloeibare honing
- 200 ml water
Voor de peperkoek:
- 200 gram vloeibare honing
- 30 gram kaneel of speculaaskruiden naar wens (kaneel, koriander, kruidnagel, muskaatnoot)
- 30 gram baksoda
Hoe peperkoek maken
- Doe het water met de honing in een kookpot en breng net niet aan de kook.
- Doe het roggemeel in een andere kom. Giet onder voortdurend roeren de honingvloeistof bij de roggebloem. Roer tot een deeg en laat 24 uur rusten in de koelkast! 2 tot 3 dagen mag ook.
- Oven voorverwarmen op 180 graden.
- Weeg 1 kg van het deeg af en doe in een kom.
- Voeg hieraan 200 gram lopende honing toe en de baksoda. Meng met een keukenapparaat of meng met natte handen. het is echter een zeer zwaar deeg: dus een stevige keukenrobot is hier wel degelijk geen luxe!
- Doe in een ingevette deegvorm, strijk glad en begin te bakken. Bak eerst 3 kwartier op 180 graden. Zet dan de temperatuur lager op 165 graden en laat nog een kwartier verder bakken.